مقدمه

در راستای برنامه چهارم و پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، به منظور بسط خدمات فناوری اطلاعات و دولت الکترونیک، و افزایش بهره وری در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سطح کل کشور ارائه‌ی خدمات عمومی اجباری ارتباطات و فناوری اطلاعات(USO) الزامی است. ارائه‌ی این خدمات  برای روستاهای بالای 20 خانوار که از امکانات تلفن خانگی، تلفن همراه، اینترنت و سایر خدمات مربوط به این حوزه بهره‌مند نیستند با استفاده از توان و ظرفیت بخش­های عمومی غیر دولتی، خصوصی و سایر بخشها کلید خورده و به موجب قانون برنامه ششم توسعه نیز ادامه دارد.

خدمات عمومی اجباری ارتباطات و فناوری اطلاعات(USO)، الزامیست قانونی، که معمولاً بر عهده دولت‌ها گذاشته می‌شود تا امکان استفاده از یک سرویس مخابراتی، پستی و فناوری اطلاعات را برای هریک از آحاد کشور، در تمام مناطق فراهم نماید. این الزام به خاطر این است که دسترسی به خدمات ارتباطی و فناوری اطلاعات برای کلیه مناطق کشور خصوصاً روستاها و نواحی دورافتاده‌ای که ارائه این خدمات به آن‌ها صرفه اقتصادی کمتری دارد،تضمین شود. ماده 33 منشور حقوق شهروندی تأکید دارد حق شهروندان است که آزادانه و بدون تبعیض از امکان دسترسی و برقراری ارتباط و کسب اطلاعات و دانش در فضای مجازی بهره‌مند شوند. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یکی از اولویت‌های خود را تحقق این ماده قرار داده است. این وزارتخانه با تغییر مدل برنامه‌ریزی و اجرای طرح خدمات اجباری ارتباطی، در مناطق روستایی و محروم، با حداکثر توان بخش خصوصی و اپراتورهای ارتباطی، گام‌های مؤثری در این زمینه برداشته است.

سرویس‌های مصوب خدمات عمومی اجباری ارتباطات و فناوری اطلاعات(USO) طبق چشم اندازهای برنامه های توسعه به شرح زیر است:

• تأمین تلفن خانگی و پوشش تلفن همراه، دسترسی به اینترنت و استفاده از فکس برای روستاهای 20 خانوار به بالا
• ایجاد دفاتر ارتباطات و فنّاوری اطلاعات روستایی(ICT) برای روستاهای 70 خانوار به بالا
• تأمین حداقل یک ارتباط(تلفن) عمومی برای روستاهای زیر 20 خانوار
• سرویس‌های USO پست برطبق تصمیمات کمیسیون.
• ایجاد پوشش تلفن همراه در جاده‌های روستایی؛
• تأمین اینترنت همگانی در اماکن عمومی شهرها؛
• تأمین تلفن همگانی در اماکن عمومی شهرها؛

همچنین با توجه به تخصص شرکت شبکه افزار، مشاوره و نظارت بر قرارداهای زیر که با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منعقد شده بود، بر عهده این شرکت قرار گرفت:

• شرکت مخابرات ایران
• شرکت کوه نور 1
• شرکت کوه نور 2
• کنسرسیوم همت
• شرکت های وب

با توجه به تولیت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در اجرای قانون خدمات عمومی اجباری و وسعت این قانون، تصمیم بر آن شده است که برای اجرای پروژه از یک شرکت خصوصی متخصص در این حوزه به عنوان مشاور فنی استفاده شود. لذا با توجه به سابقه 27 ساله شرکت شبکه افزار در حوزه های مرکز داده، شبکه کامپیوتری، شبکه بی سیم، تست و آنالیز شبکه، جمع آوری و پردازش اطلاعات در حال حرکت، ردیابی و مکان‌یابی و شبکه‌های مخابراتی، این شرکت از طرف وزارتخانه به عنوان مشاور فنی اجرای قانون خدمات عمومی اجباری برگزیده شده است.

دلایل تعریف این پروژه در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

• مشکلات زیر بنایی (پهنای باند ناکافی دفاتر ICT روستایی و …)
• مشکلات آموزشی ( عدم آشنایی روستاییان از چگونگی کاربردهایICT در حوزه های روستایی و … )
• مشکلات حمایتی ( عدم جذابیت برای سرمایه گذاری بخش خصوصی برای ارایه خدمات ICT روستایی و …)
• مشکلات فرهنگی و اجتماعی ( عدم توجه به فرهنگ سازی و اطلاع رسانی در زمینه ی اهمیت و کاربرد فناوری اطلاعات و…. )
• مشکلات سیاست گذاری و برنامه ریزی( عدم تناسب دفاتر ICT روستایی با نیازهای روستاییان برای استفاده بیشتر و …. )

چالش‌های اجرایی شبکه افزار

• وجود هنجارهای اجتماعی و فرهنگی خاص در برخی مناطق روستایی
• تخلف کارگزاران در مناطق با جمعیت بی سواد در ارائه خدمات
• تحریم ها و محدودیت واردات تجهیزات در حوزه ICT
• سو استفاده‌های اینترنتی و نقض حریم خصوصی
• صعب العبور بودن بسیاری از مناطق روستایی
• مشکل تامین برق در بسیاری از مناطق
• افزایش نرخ ارز

راهکارهای شبکه افزار در برابر چالش‌ها

• ارائه سند عارضه یابی در حوزه USO
• ارائه برنامه و فرایندهای ارائه خدمات به معلولین
• ارائه راهکار، شرایط و الزامات به منظور واگذاری شبکه اپراتورها پس از مدت دوره ده ساله نگهداری USO
• ارائه برنامه و راهکار در راستای توسعه خدمات الکترونیکی روستایی بر اساس برنامه پنج ساله ششم، وضعیت موجود و تجربیات کشورهای دیگر
• ارائه راهکار جهت افزایش مشارکت اقتصادی بخش عمومی غیر دولتی، بخش تعاونی و بخش خصوصی و تشویق سرمایه گذاری‌های جدید

انعکاس در رسانه ها

• ارائه سند عارضه یابی در حوزه USO
• ارائه برنامه و فرایندهای ارائه خدمات به معلولین
• ارائه راهکار، شرایط و الزامات به منظور واگذاری شبکه اپراتورها پس از مدت دوره ده ساله نگهداری USO
• ارائه برنامه و راهکار در راستای توسعه خدمات الکترونیکی روستایی بر اساس برنامه پنج ساله ششم، وضعیت موجود و تجربیات کشورهای دیگر
• ارائه راهکار جهت افزایش مشارکت اقتصادی بخش عمومی غیر دولتی، بخش تعاونی و بخش خصوصی و تشویق سرمایه گذاری‌های جدید

نتایج حاصل شده

نویسندگان: نفیسه خواجوی ، کورش پرواز